Το Φως ιλαρόν είναι
πρωτοχριστιανικός λυχνικός ύμνος, δηλ. εσπερινός ύμνος της πρωτοχριστιανικής
λατρείας, η «επιλύχνιος ευχαριστία», όπως τον ονομάζει ο άγιος Βασίλειος ο
Καππαδόκης. Ο περίφημος αυτός ύμνος είναι ποίημα ενός από τους άγιους Μάρτυρες
και Ομολογητές των πρώτων αιώνων και μάλιστα της περιοχής αυτής - της
Καππαδοκίας και Συρίας. Μια αρχαία παράδοσις τον αποδίδει στον άγιο Ιερομάρτυρα
Αθηνογένη, που εμαρτύρησε με δέκα μαθητές του επί Διοκλητιανού στις 16 Ιουλίου
στην Σεβαστία, γειτονική πόλη της Καισαρίας, γι' αυτό και ζωγραφίστηκε σε
πολλές εκκλησίες της Καππαδοκίας.
Ο ύμνος Φως ιλαρόν είναι ωραιότατο χριστιανικό
ποίημα το οποίο δοξολογεί τον Θεό κατά την εσπερινή ώρα της δύσεως του ηλίου·
την ώραν αυτή που απλώνεται στην γη μας ένα χαριτωμένο, ιλαρό φως, με το οποίο
τελειώνει η ημέρα, αλλά και προμηνύεται η νύχτα και από την νύχτα πάλι η άλλη
ημέρα.
Το περιεκτικό αυτό φωταγωγικό και
φωτοδοξολογικό λατρευτικό ποίημα Φως ιλαρόν, όπως είχε αρχίσει με δοξολογία του
Θεού δια Χριστού εν Αγίω Πνεύματι, έτσι και τελειώνει με δοξολογία του Θεού
Πατρός δια του Ζωοδότου Υιού Του εν τω Ζωηφόρω Αγίω Πνεύματι,
συμπεριλαμβανομένου και του κόσμου.
